Μινιατούρες από το φυσικό κόσμο και ενθύμια από το παρελθόν

Εντυπωσιακές μινιατούρες από το φυσικό κόσμο 

Η μικροσκοπία παραμένει μια από τις περιοχές της επιστήμης, όπου πέρα από τους επιστήμονες και οι ενθουσιώδεις ερασιτέχνες μπορούν να παρουσιάσουν αποτελέσματα που κάνουν εντύπωση. Οι πιο παράξενες και όμορφες εικόνες σχεδόν πάντα προέρχονται από τον κόσμο της βιολογίας. Η βιολογική, ανώτερη μορφή οργάνωση της ύλης, προσφέρει πολύπλοκα σχήματα και μορφές, που με κατάλληλη επεξεργασία της εικόνας, ώστε να τονιστούν τα επιμέρους μικροσκοπικά χαρακτηριστικά τους, καταλήγει συχνά και σε μια πανδαισία χρωμάτων.

Κάθε χρόνο επιστήμονες και χομπίστες παρουσιάζουν δημόσια τις φωτογραφίες του μικρόκοσμου που τράβηξαν μέσα από φακό μικροσκοπίου, εικόνες που συνδυάζουν την επιστημονική έρευνα, αλλά και την τέχνη. Σήμερα παρουσιάζουμε μερικές από τις πιο εντυπωσιακές της φετινής σοδειάς.

 Τμήμα από πόδι μύγας, διαμέτρου αρκετών δεκάκις χιλιοστών του μέτρου. Οι πορτοκαλί προεκτάσεις σε διάταξη V επιτρέπουν στο έντομο να γαντζώνεται στις περισσότερες επιφάνειες και συνδέονται με το πόδι με ένα σύστημα βιολογικών ελατηρίων, αποτελούμενων κυρίως από την πρωτεΐνη ρεσιλίνη

Ενα μαστοκύτταρο (είδος ανοσοποιητικού κυττάρου) έχει προβάλει στην επιφάνεια του ματιού, για να αντιμετωπίσει την εισβολή μιας ξένης ουσίας. Τα μαστοκύτταρα περιέχουν κυστίδια ισταμίνης (κόκκινοι κόκκοι) και είναι από τα πρώτα ανοσοκύτταρα που ανταποκρίνονται σε κινδύνους, προσελκύοντας και άλλα είδη ανοσοκυττάρων στο σημείο της μόλυνσης. Εδώ η ισταμίνη βοηθά να διαχωριστούν οι ίνες κολλαγόνου, ανάμεσα από τις οποίες μετακινείται το μαστοκύτταρο 

Οπως δείχνει καθαρά αυτή η φωτογραφία από στερεομικροσκόπιο, ένα είδος οστράκων, τα χτένια, έχουν (περίπου 100) πρωτόγονα μάτια (μπλε σφαιρίδια με μαύρο κύκλο στη μέση) στα άκρα του κελύφους τους. Τα μάτια τους μπορούν να ανιχνεύσουν μόνο το φως και το απότομο σκοτάδι (προσέγγιση θηρευτή), δεν μπορούν όμως να αντιληφθούν σχήματα 

Αυτά τα αυγά βρωμούσας, διαμέτρου 1,2 χιλιοστών το καθένα, βρέθηκαν από τον Χ. Αντωνόπουλο σε βουνό της Αττικής. Η λευκή άλως δίνει το περίγραμμα του καπακιού μέσα από το οποίο θα προβάλουν οι χρυσαλλίδες του εντόμου 

Οι δύο λοβοί της κορόνας του τροχόζωου Floscularia ringens έχουν άνοιγμα 300 εκατομμυριοστών του μέτρου και προβάλλουν μέσα από έναν προστατευτικό σωλήνα. Οι βλεφαρίδες στο άκρο της κορόνας πραγματοποιούν σταθερή γρήγορη κυματοειδή κίνηση, δημιουργώντας ρεύματα νερού, που οδηγούν την τροφή στο στόμα του τροχόζωου. Ο σωλήνας αποτελείται από σφαιρίδια που κατασκευάζει μέσα σε κοίλωμα περιβαλλόμενο από βλεφαρίδες, καθώς επεξεργάζεται τα εισερχόμενα υλικά. Οταν το σφαιρίδιο αποκτήσει κατάλληλο μέγεθος, το τροχόζωο υποχωρεί μέσα στο σωλήνα, επιμηκύνοντάς τον καθώς εναποθέτει το σφαιρίδιο στην άκρη του.

Επιμέλεια:

Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγές: «Scientific American», «Discover»

Ενθύμια από το μακρινό παρελθόν

ΜΕΤΕΩΡΙΤΕΣ

Η Γη βομβαρδίζεται συνεχώς από υλικά που προέρχονται από το μακρινό Διάστημα. Χιλιάδες τόνοι πέφτουν κάθε χρόνο στην επιφάνεια, συνήθως με τη μορφή σκόνης. Πολλά από τα μεγαλύτερα κομμάτια σπάνε μετά την είσοδό τους στην ατμόσφαιρα, αλλά τουλάχιστον ένα κάθε έτος (κατά μέσο όρο) φτάνει στο έδαφος με τη μορφή μετεωρίτη, διαμέτρου μερικών δεκάδων εκατοστών, ακόμα και ενός μέτρου ή περισσότερο. Οι πετρώδεις μετεωρίτες, οι χονδρίτες, όπως ο εικονιζόμενος που έπεσε στο Τέξας των ΗΠΑ το 1943, είναι το πιο κοινό είδος ανάμεσα στους μεγαλύτερους. Πιθανότατα είναι κομμάτια αστεροειδών που συγκρούστηκαν μεταξύ τους. Οι πλούσιοι σε σίδηρο μετεωρίτες, προερχόμενοι από τους κατακερματισμένους πυρήνες μεγάλων αστεροειδών, φτάνουν στη Γη σπανιότερα. Κομμάτια από τη Σελήνη και τον Αρη (προερχόμενα από συγκρούσεις άλλων σωμάτων στην επιφάνειά τους), επίσης φτάνουν κάποιες φορές ως τη Γη, το ίδιο και κομμάτια κομητών. Αναλύοντας τη σύνθεση αυτών των διαστημικών βράχων, οι ερευνητές συναρμολογούν την πλέον των 4,57 δισεκατομμυρίων ιστορία του ηλιακού μας συστήματος.