NEW STAR: «Κρατάμε τη φωτιά ζωντανή»

Ο Βελισσάριος Κοσσυβάκης, «ψυχή» της «New Star», εξηγεί στον «Ρ» το όραμα μιας ανεξάρτητης εταιρείας διανομής που παλεύει στη μονοπωλιακή «ζούγκλα» του οπτικοακουστικού με σύνθημα «η διανομή στην υπηρεσία των δημιουργών, η αίθουσα στην υπηρεσία των ταινιών»
                   
                       "Ελα να δεις" του Κλίμοφ

                    
Σε μια εποχή κυριαρχίας της εμπορευματικής κουλτούρας, 
οι ανεξάρτητες εταιρείες διανομής ταινιών με άποψη μοιάζουν να αποτελούν ένα «φυσικό» παράδοξο. Πώς τα καταφέρνουν; Τι προσπαθούν να πετύχουν; Και πώς; 
Ο «Ρ» φιλοξενεί σήμερα μια κουβέντα για όλα αυτά και ακόμη περισσότερα με έναν από τους πλέον καταλληλότερους να τα απαντήσουν. Την «ψυχή» της «New Star», ενός από τα δυναμικότερα γραφεία του χώρου, τον Βελισσάριο Κοσσυβάκη.

-- Οι επιλογές της «New Star» παραπέμπουν σε «κινηματογραφική λέσχη» μέσα στην «κανιβαλική» αγορά του οπτικοακουστικού. Τι σας κινεί;


-- Η βασική ιδέα ήταν οι ταινίες που θα ήθελα εγώ να δω στον κινηματογράφο να τις προτείνω στο κοινό. Δεν ήθελα να κάνω μια ακόμα εταιρεία διανομής για να παίρνει επιδοτήσεις, διανέμοντας ανάλογα με τη συγκυρία ή πού πάει η μόδα. Ξεκίνησα, λοιπόν, ένα ταξίδι και όσο πάει. Στην πορεία βρέθηκαν αρκετοί φίλοι και συνεργάτες που μοιράστηκαν αυτό το όνειρο και ευτυχώς αρκετός κόσμος - όχι πάρα πολύς αλλά ικανός αριθμός - ώστε αυτό το εγχείρημα να συνεχίζεται. Ανθρώπους σινεφίλ οι οποίοι ανταποκρίθηκαν και μπόρεσαν να κρατήσουν αυτή την εταιρεία, οριακά μεν, αλλά να την κρατήσουν εν ζωή και να μπορεί να κάνει κάποια εισιτήρια που να της επιτρέπουν το επόμενο βήμα. 

Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ για τον Τσε υπό την αιγίδα της πρεσβείας της Κούβας
                
                    
Μας ενδιαφέρουν οι νέες, ανεξάρτητες, πρωτοποριακές δημιουργίες από όλο τον κόσμο, τα νέα ρεύματα, το κλασικό ευρωπαϊκό, το σοβιετικό σινεμά. Δεν μπορείς να μιλάς για σινεμά χωρίς τον Αϊζενστάιν. Αλλά και στο κλασικό Χόλιγουντ έχουμε ταινίες αριστουργήματα. Πριν το μακαρθισμό, τις απαγορεύσεις, τη «Λίστα των 11», υπήρχε μια σπουδαία γενιά ανθρώπων που κάνανε σινεμά. Οι Ενωμένοι Καλλιτέχνες είχανε βγάλει σπουδαίες δουλειές, ο Τσάρλι Τσάπλιν κ.ά.Και άλλες εταιρείες εστιάζουν σε αυτό το κοινό. Γιατί κάποιες ταινίες δικές μας κάνανε επιτυχία, όπως το «Machuca» (σ.σ. η συγκλονιστική ταινία του Αντρες Γουντ για τη Χιλή του Αλιέντε), που ήταν απρόβλεπτη για το εμπορικό κύκλωμα. Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, η «Εαρινή Σύναξις των Αγροφυλάκων», το «Βίβα Κούβα», ο σοβιετικός κινηματογράφος. Το «Ελα να δεις» (σ.σ. το ανεπανάληπτο αντιφασιστικό αριστούργημα του Σοβιετικού σκηνοθέτη Ελεμ Κλίμοφ) ήταν μεγάλη έκπληξη με χιλιάδες εισιτήρια.

-- Ηταν και για σένα έκπληξη;

-- Για μένα όχι γιατί το πιστεύω αυτό. Οσοι βλέπουμε αυτές τις ταινίες δεν μπορεί να είμαστε εξαιρέσεις. Δεν φυτρώσαμε από το πουθενά. Το θέμα είναι να καταφέρεις να βρεις το κοινό, να επικοινωνήσεις μαζί του, να μάθει ότι παίζεται αυτή η ταινία, να καταφέρει να έρθει στο σωστό χρόνο να τη δει. Πώς λειτουργεί η διανομή; Βγαίνει μια ταινία την πρώτη βδομάδα. Αν τότε και κυρίως το πρώτο Σαββατοκύριακο δεν κάνει καλά εισιτήρια, κανένα σινεμά δε θέλει να την συνεχίσει γιατί δε φτάνουν να πληρώσει ούτε τα βασικά έξοδα.

Υπάρχουν ταινίες που δεν προλαβαίνουν να κάνουν δεύτερη βδομάδα. Πραγματικά αριστουργήματα. Γι' αυτό δε φταίει αυτό που λένε κάποιοι «δεν πάει ο κόσμος». Βγαίνει μια εμπορική ταινία σε 150 αίθουσες στην Αθήνα. Με τεράστια διαφήμιση από το πρωί μέχρι το βράδυ. Θες - δε θες θα πέσεις πάνω της. Πας σε ένα πολυσινεμά με 20 αίθουσες για να δεις μια ταινία. Φτάνεις 9 το βράδυ και βλέπεις ότι δεν υπάρχουν εισιτήρια. Υπάρχει περίπτωση να πας αλλού να δεις αυτή την ταινία; Θα δεις τη διπλανή. Ολα αυτά λοιπόν έχουν φτιαχτεί με έναν τρόπο ώστε να κρατούν τον κόσμο συγκεντρωμένο σε συγκεκριμένα πράγματα. Και εκεί παίζουν συγκεκριμένου είδους ταινίες. Δεν είναι όμως τυχαία η επιλογή των ταινιών ούτε είναι θέμα του γραφείου διανομής μόνο. Υπάρχουν μεγάλα γραφεία εμπορικά που έχουν και καλλιτεχνικές ταινίες. Είτε γιατί θέλουν, είτε γιατί παίρνουν μια επιδότηση. Υπάρχουν και λόγοι τακτικής: Η τάδε ταινία έχει πάρει κάποιο βραβείο και πρέπει να τη διανείμεις, η άλλη ταινία έχει επιδότηση και είναι κρίμα να τη χάσεις, και το πιο σημαντικό: Αν αυτή την ταινία την αφήσουν τα μεγάλα γραφεία θα την πάρει κάποιος άλλος, θα μεγαλώσει και θα γίνει πιο ανταγωνιστικός.


Κινηματογραφικό αφιέρωμα (2010) της «New Star» για τα 140 χρόνια από τη γέννηση του Λένιν

                     

-- Πόσο έχει μονοπωληθεί η ελληνική αγορά;


-- Οσο όλη η Ευρώπη. Τέσσερα μεγάλα γραφεία έχουν το 90% της αγοράς. Αυτοί που δεν έχουν τη δυνατότητα να πάρουν στούντιο (σ.σ. να διανέμουν δηλαδή ταινίες μεγάλων στούντιο του εξωτερικού) πρέπει να πάνε στην ανεξάρτητη παραγωγή. Η ανεξάρτητη παραγωγή είναι κάποιες χιλιάδες ταινίες το χρόνο σε όλο τον κόσμο. Πρέπει να είσαι εντελώς βλάκας από όλες αυτές τις ταινίες να μην πάρεις τις καλύτερες. Οσο κακή να είναι μια εταιρεία, όσο και να έχει σαν προτεραιότητα το κέρδος, όσο και να θέλει να κάνει «μπίζνα», δεν είναι άσχετοι ή βλάκες για να μην πάρουν έναν καλό συνεργάτη που θα τους πει ποιες είναι καλές ταινίες. Σε γενικές γραμμές στην Ελλάδα έρχονται καλές ταινίες. Βέβαια, από τα μεγάλα στούντιο θα έρθουν και ταινίες... Θες - δε θες επειδή είσαι αντιπρόσωπος και βγάζεις ό,τι σου δίνουν.

-- Υπάρχει το «πακέτο» που λέμε;

-- Οσοι είναι αντιπρόσωποι παίρνουν ό,τι τους δίνει το γραφείο. Ο,τι στείλουν, π.χ., οι Αμερικανοί πρέπει να το βγάλει. Είναι υποχρέωσή σου γιατί υπέγραψες συμβόλαιο. Ακόμη κι αν είναι κακή πρέπει να την υποστηρίξεις.

-- Λες ότι το σύστημα μπορεί να ενδιαφερθεί και για την αισθητική;

-- Δεν έχω αυταπάτες ότι μια εταιρεία διανομής μπορεί να αλλάξει τα πράγματα. Βεβαίως εμείς θα συνεχίσουμε το δρόμο μας. Λέω απλά ότι στις εταιρείες υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να παίξουν και καλό σινεμά.Αυτό το αποδεικνύουν οι ανεξάρτητες παραγωγές που διανέμονται και από μεγάλες εταιρείες. Εκτός από το θέμα του κέρδους (π.χ., αυτή η ταινία έχει ψωμί, ή η κοινωνία πάει προς τα αριστερά, θέλω να βγάλω μια αριστερή ταινία) υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι μέσα που είτε για δικά τους άλλοθι είτε γιατί αγαπούν πραγματικά το καλό σινεμά θέλουν να βγάλουν, π.χ., Γκοντάρ. Δε θα χάσουν και βοηθούν το προφίλ τους. Αυτό βέβαια είναι πασάλειμμα, δε διορθώνει τίποτα. Αλλά εμείς το θεωρούμε σημαντικό γιατί γίνεται ένα «κλικ» μπροστά στο μυαλό του κόσμου, δημιουργείται ένα κοινό, μια αγορά και ας είναι εις βάρος μας εισπρακτικά.


Η «Σοσιαλιστική Τριλογία» του Γκέοργκ Παμπστ 

                  

-- Για ποια κόστη μιλάμε;

-- Το κόστος διανομής είναι πιο μεγάλο από τα δικαιώματα. Μπορεί να πάρεις μια ταινία σχετικά φθηνά ή έρχεται ένας διανομέας απέξω και έχει μια ταινία που σου λέει δε θέλω λεφτά αλλά ποσοστό από τις πωλήσεις. Πώς βγάζεις αυτή την ταινία; Το σινεμά πρέπει να έχει έναν αριθμό εισιτηρίων που να μπορεί να βγαίνει αυτό το δυσβάσταχτο κόστος. Μπορεί να ξεκινάει από λίγες χιλιάδες εισιτήρια για να βγει μία ταινία και μιλάμε για μικρή διανομή. Αν η κόπια είναι σπάνια και χρειάζεται επεξεργασία το κόστος είναι ακόμη μεγαλύτερο.
Ο κινηματογράφος είναι λαϊκή τέχνη

-- Πώς αντιμετωπίζετε όλες αυτές τις δυσκολίες;

-- Μέχρι τώρα υπήρχε ένας αριθμός κινηματογραφικών λεσχών που έπαιζε τις ταινίες μας. Με την κρίση οι λέσχες δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Οι δήμοι έχουν εγκαταλείψει τους δημοτικούς κινηματογράφους ή τους νοικιάζουν σε ιδιώτες που παίζουν ό,τι να 'ναι. Η Καλλιθέα, μια τεράστια περιοχή, είχε τον κινηματογράφο «Καλυψώ», που τον πήρε ο δήμος και δε λειτουργεί σαν κινηματογράφος. Κουβεντιάζω με τον δήμο να τον λειτουργήσω και δεν μπορούν καν να πληρώσουν έναν υπάλληλο. Ούτε παίρνουν απόφαση να το δώσουν, όχι σαν εκμετάλλευση από έναν ιδιώτη, αλλά σαν μια συνεργατική, να παίζει λαϊκό σινεμά, με φθηνό εισιτήριο, επιλεγμένες ταινίες, έστω μια φορά τη μέρα. Αυτή τη στιγμή η Καλλιθέα δεν έχει ούτε μία αίθουσα σε λειτουργία. Και μέχρι πέρυσι λειτουργούσαν τέσσερις!

-- Από τη στιγμή που σε όλη την Ευρώπη η διανομή κυριαρχείται από τα μονοπώλια τι ελπίδες υπάρχουν στην Ελλάδα για τις ταινίες που διανέμετε εσείς;

-- Δεν έχουμε αυταπάτες για το πόσο γρήγορα μπορεί να επιτευχθεί αυτός ο στόχος αλλά είμαστε σίγουροι ότι μπορεί να επιτευχθεί. Ας πούμε ότι ξαφνικά κλείνουν τα εστιατόρια και γίνονται φαστ φουντ. Θα τρέξει όλος ο κόσμος να φάει φαστ φουντ; Θα πάει να μαγειρέψει στο σπίτι του. Εμείς λοιπόν λέμε ότι δεν τους το χαρίζουμε αυτό το πράγμα. Αυτό που θέλουμε να κάνουμε θα το διεκδικήσουμε. Ακόμα κι αν δεν είχαμε σινεμά θα στήναμε ένα πανί στην πλατεία και θα παίζαμε ταινία. Στις αυλές των σπιτιών. Ο κινηματογράφος είναι πάνω απ' όλα λαϊκή τέχνη. Από τα πρώτα διατάγματα της σοβιετικής εξουσίας ήταν για την ανάπτυξη του κινηματογράφου. Ο Λένιν έλεγε ότι είναι η πιο σημαντική από τις τέχνες. Δεν είναι τυχαίο αυτό. Ούτε ότι το Χόλιγουντ το χρησιμοποιεί προπαγανδιστικά και οτιδήποτε θέλει να περάσει το σύστημα το προετοιμάζει μέσα από τις αίθουσες. Από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες των ΗΠΑ είναι το σινεμά.


Η ταινία - ντοκουμέντο που παίζεται αυτή τη βδομάδα στο «Τιτάνια

                 

Η «New Star» δεν φύτρωσε από το πουθενά. Πριν από μας υπήρχαν άνθρωποι που έκαναν το ίδιο πράγμα και καλύτερα από μας. Υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι στο χώρο της διανομής που κάνουν παρόμοια πράγματα. Οχι τόσο εστιασμένα και στοχοπροσηλωμένα όσο εμείς αλλά το κάνουν. Από τα 14,5 εκατ. κινηματογραφικά εισιτήρια το χρόνο στην Ελλάδα, αν μαζέψουμε τα εισιτήρια συνολικά (σ.σ. όλες οι εταιρείες) του είδους του κινηματογράφου που διανέμουμε εμείς μπορεί να φτάνουν μέχρι και 800.000. Πάλι είναι μικρό νούμερο αλλά η δυναμική που δημιουργούμε είναι πολύ μεγαλύτερη. Γιατί βάζουμε ιδέες, φτιάχνονται γενιές θεατών και άνθρωποι που ασχολούνται με το σινεμά.


-- Το διαδίκτυο απειλεί την αίθουσα;

-- Η αίθουσα δε θα πεθάνει ποτέ. Ειδικά αν το συνδυάσεις με φθηνό εισιτήριο. Είναι η παρέα, η έξοδος, η αίσθηση της μεγάλης οθόνης. Το σινεμά είναι μια πολιτιστική δραστηριότητα. Θα το συνδυάσεις με μια βόλτα, με κουβέντα. Το ότι ο κόσμος κατεβάζει ταινίες και θα δει ένα μεγάλο αριθμό των ταινιών που θέλει με αυτό τον τρόπο, αυτό είναι δεδομένο. Κανείς δε θα πάει σήμερα στο σινεμά για να δει τριάντα ταινίες το χρόνο. Θα προσπαθήσει να τις δει με άλλο τρόπο. Είτε γιατί δεν έχει την οικονομική δυνατότητα είτε γιατί δεν έχει το χρόνο. Με την κρίση έπαψε να υπάρχει βραδινή παράσταση στο σινεμά. Γιατί ο περισσότερος κόσμος έπαιρνε ταξί που τώρα έχει νεκρώσει. Είναι πανάκριβο. Σταματάει το μετρό 12 τη νύχτα και δεν προλαβαίνει. Αυτός ο κόσμος που συνήθιζε να βλέπει σινεμά στην αίθουσα και πλέον δεν μπορεί, προσπαθεί να συνεχίσει να βλέπει ταινίες με άλλο τρόπο. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό το θέμα του εισιτηρίου. Κάναμε ένα πολύ μεγάλο αγώνα με ένα πείραμα στο «Τιτάνια»: Καθιερώσαμε ένα εισιτήριο 5 ευρώ αντί 8 γενική είσοδο και για πρώτη φορά στην Αθήνα οργανωμένα ένα εισιτήριο για ανέργους 3 ευρώ. Γιατί στον άνεργο έχουν κόψει τα πάντα. Να του κόψεις και τον πολιτισμό; Ακόμα κι αυτό, λοιπόν, που λογικά θα έπρεπε να το αναδείξουν τα ΜΜΕ δεν το έγραψαν. Μόνο δύο δημοσιεύματα έγιναν. Δεν το ανέδειξαν γιατί κάποιους ενοχλεί να φθηνύνει το εισιτήριο. Κάποιοι, λοιπόν, το εμπόδισαν.

-- Κάποιος θα έλεγε ότι είναι παράξενο αυτό αφού χτυπήθηκαν με την κρίση οι αίθουσες, κυρίως οι μονές.

-- Αν το είχαν σκεφθεί ή το θέλανε θα το είχαν κάνει. Οι μεγάλες εταιρείες λειτουργούν με συγκεκριμένο τρόπο. Ο αιθουσάρχης από την άλλη δεν μπορεί να κάνει «παιχνίδι» γιατί εξαρτάται από τα μεγάλα γραφεία διανομής. Οταν κάποια αίθουσα κάνει προσφορές ή χαμηλώνει εισιτήριο δεν της δίνουν ταινίες να παίξει! Γιατί χάνουν τα ποσοστά τους και έχουν μάθει να μετράνε με ποσοστά. Η δικαιολογία είναι ότι δεν τους αφήνουν οι Αμερικάνοι να το κάνουν. Αλλά αν τους εξηγούσαν την πραγματικότητα στην Ελλάδα θα το δέχονταν και κατά τη γνώμη μου θα είχαν περισσότερα έσοδα. Αποδείχθηκε στην πράξη ότι όποιος κάνει προσφορές τέτοιου είδους έχει καλύτερη ανταπόκριση.Γι' αυτό ο κόσμος που αγαπάει το καλό σινεμά πρέπει να το διεκδικήσει. Τα περισσότερα σινεμά δε λειτουργούν ή ανήκουν στα μεγάλα μονοπώλια του χώρου. Ολόκληρες πόλεις δεν έχουν μια αίθουσα. Θα μπορούσαν τα σωματεία, οι Λαϊκές Επιτροπές να απαιτήσουν εισιτήριο ανέργων σε όλες τις αίθουσες. Οι φοιτητικοί σύλλογοι, τα σωματεία να διεκδικήσουν τους κλειστούς χώρους. Υπάρχουν σινεμά που είναι κλειστά. Να τα διεκδικήσουν και να τα λειτουργήσουν μόνοι τους. Το θέμα δεν είναι να ξεφορτωθεί ένας δήμος μια αίθουσα στη λογική ποιος μου δίνει τα πιο πολλά. Θα μπορούσαν να παίξουν ποιοτικές ταινίες που να έχει πρόσβαση η λαϊκή οικογένεια. Τα σχολειά να πηγαίνουν να βλέπουν καλό σινεμά.

-- Η κατάργηση της κόπιας και η αντικατάστασή της από την ψηφιακή ταινία δε θα βοηθούσε δεδομένου ότι είναι φθηνότερο σαν μέσο;

-- Το διάδοχο σχήμα, το ψηφιακό, αν και πολύ φθηνότερο, το έχουν πλήρως ελεγχόμενο. Με κωδικούς, κλειδωμένο, με συγκεκριμένους όρους. Το μηχάνημα προβολής στοιχίζει 60 - 100 χιλιάδες ευρώ. Γιατί το βασικό κριτήριο των εταιρειών είναι να μονοπωλήσουν την αγορά. Ετσι, βγήκε ευρωπαϊκό πρόγραμμα για μετατροπή των αιθουσών σε ψηφιακές που αφενός δεν καλύπτει όλο το ποσό αφετέρου οι όροι είναι εξοντωτικοί για τους μικρούς αιθουσάρχες. Πρέπει να έχεις κάνει 20.000 εισιτήρια κάθε χρόνο μέσο όρο τα τρία τελευταία χρόνια. Πράγμα αδύνατο για τους περισσότερους. Θα κλείσουν κι άλλες αίθουσες γιατί δε θα αντέξουν το κόστος μετατροπής. Επίσης, μέχρι τώρα οι εταιρείες παίρνουν τα ίδια ποσοστά για το ψηφιακό με αυτά που έπαιρναν για το φιλμ, την ώρα που το ψηφιακό είναι απείρως φθηνότερο. Ετσι, η αίθουσα νοικιάζει ακριβώς με το ίδιο κόστος. Σε λίγο όποιος δεν έχει τον πανάκριβο ψηφιακό εξοπλισμό δε θα μπορεί να προβάλλει ταινίες.

-- Αρνήθηκαν ποτέ να παίξουν ταινία σου;

-- Υπήρχαν καθηγητές που ήθελαν να παίξουν αντιφασιστικές ταινίες και τα σχολεία τους βάζανε θέμα φόβου από τη Χρυσή Αυγή.

-- Ο όρος «ανεξάρτητη εταιρεία» είναι συμβατός με τον καπιταλισμό;

-- Ανεξάρτητος σημαίνει να μην καθορίζουν την πολιτική σου. Υπήρχαν ανεξάρτητες εταιρείες που μεγάλωσαν και έγιναν μέρος του συστήματος. Αυτό είναι φυσιολογικό στον καπιταλισμό. Δύο από τους σκηνοθέτες που συστήσαμε στο ελληνικό κοινό και που τώρα είναι διάσημοι και πολυβραβευμένοι, ο Σοκούροφ και ο Μπέλα Ταρ, είναι από τους καλύτερους φίλους μας. Επιμένουν να λένε ότι στην Ελλάδα έχουν διανομέα, ενώ έχουν οικονομική πρόταση πολύ μεγαλύτερη. Γιατί βλέπουν σε μας τον εαυτό τους. Επίσης, η Ελλάδα είναι μια πολύ μικρή αγορά. Αυτό μας σώζει. Γιατί για τον ξένο διανομέα που διανέμει Σοκούροφ το κέρδος του θα είναι πολύ μικρό και εφόσον επιμένει ο σκηνοθέτης τον αφήνει. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που τα δικαιώματα αυτών των δύο σκηνοθετών τα έχει μόνο μία εταιρεία. Δεν έχουμε την αυταπάτη σε περιόδους κρίσης ή σε περιόδους που το κίνημα είναι πεσμένο, ξαφνικά να φουντώνει το καλό σινεμά. Δε γίνεται. Αλλά το κρατάμε σε μια αναμονή και σε μια φωτιά όσο μπορούμε ζωντανή ώστε όταν θα έρθει η ώρα να ανταποκριθεί. Εμείς αυτό που μπορούμε να υποσχεθούμε είναι ότι δε θα το πουλήσουμε. Δε θα το προδώσουμε.

               Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ (Ριζοσπάστης)