Αυστραλία, Γαλλία, Καναδάς και ΗΠΑ είναι μερικές από τις χώρες στις οποίες υπάρχουν σε εξέλιξη έργα εξόρυξης φυσικού αερίου και πετρελαίου με την τεχνική της ρηγμάτωσης (σε ορισμένα εμπλέκεται και η «Χαλιμπάρτον», γνωστή από τον Πόλεμο του Κόλπου). Πρόκειται για τεχνική που επιτρέπει την αξιοποίηση κοιτασμάτων που είναι δύσκολο ή αδύνατο να εξορυχθούν με άλλο, οικονομικά συμφέροντα τρόπο.
Η βασική τεχνική της υδραυλικής ρηγμάτωσης, όπως είναι το πλήρες της όνομα, χρησιμοποιείται σε γεωτρήσεις από τα τέλη της δεκαετίας του 1940. Οταν μια κάθετη γεώτρηση χτυπήσει ένα στρώμα αργιλικού σχιστόλιθου, τότε διοχετεύεται μέσα από το σωλήνα της γεώτρησης νερό με χημικά και άμμο, υπό υψηλή πίεση, ώστε να ρηγματώσει τα πετρώματα και να απελευθερώσει φυσικό αέριο (σπανιότερα πετρέλαιο). Ομως, μόνο πρόσφατα η τεχνική αυτή άρχισε να συνδυάζεται με μια καινούρια τεχνολογία, που ονομάζεται κατευθυνόμενη ή οριζόντια γεώτρηση, δηλαδή τη δυνατότητα να στραφεί κατά 90 μοίρες το τρυπάνι, ώστε να προχωρήσει παράλληλα με την επιφάνεια του εδάφους μέσα στο κοίτασμα, εκατοντάδες ή και χιλιάδες μέτρα. Ετσι μπορούν να αξιοποιηθούν στρώματα πλούσιου σε μεθάνιο αργιλοσχιστόλιθου τα οποία μέχρι πρότινος δεν ήταν οικονομικά προσβάσιμα.
Ποιον συμφέρει;
Πίσω από την τεχνική της ρηγμάτωσης υπάρχουν μεγάλα μονοπωλιακά συμφέροντα. Μόνο στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι υπάρχουν 827 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια αυτού του «μη συμβατικού» φυσικού αερίου, αρκετά να καλύψουν τις ανάγκες της χώρας για δεκαετίες. Ακόμα κι αν η εκτίμηση έχει υπερτιμηθεί από τις εταιρείες και δεν είναι οικονομικά αποδοτική η αξιοποίηση όλων των αργιλοσχιστολιθικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, όπως επισήμαναν το περασμένο καλοκαίρι ορισμένοι επιστήμονες, δεν παύει να είναι σημαντικό κίνητρο επενδύσεων για το κεφάλαιο.
Οι εργαζόμενοι των χωρών που διαθέτουν τέτοια κοιτάσματα πρέπει να χαρούν; Η εξόρυξη με ρηγμάτωση των κοιτασμάτων πέρα από μεγάλα κέρδη για τα μονοπώλια δε θα οδηγήσει σε κάποια μείωση τιμών του φυσικού αερίου. Η επιστήμη και η τεχνολογία στον καπιταλισμό δε χρησιμοποιούνται για το κοινό καλό, αλλά για την αύξηση των κερδών του κεφαλαίου, ανεξάρτητα κι από επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι νέες τεχνικές που ανακαλύπτονται. Το αέριο από ρηγμάτωση δε σημαίνει ότι θα υπάρχει περισσότερο καύσιμο για να ζεσταίνονται οι άνθρωποι το χειμώνα. Εκείνοι που έχουν να πληρώσουν για να ζεσταθούν θα ζεσταθούν και εκείνοι που δεν έχουν θα συνεχίσουν να παγώνουν. Αντίθετα, εξασφαλισμένη είναι η καθυστέρηση επί μερικά χρόνια ίσως και δεκαετίες στην αναζήτηση νέων λύσεων στον ενεργειακό τομέα, που θα επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον.
Νερό που καίει!
Ομως, η τεχνική της ρηγμάτωσης δεν μπορεί να είναι αδιάφορη για τους λαούς και ιδιαίτερα για τους κατοίκους των ευρύτερων περιοχών όπου γίνεται η εξόρυξη. Η «Χαλιμπάρτον» δε ρώτησε τους ντόπιους, ούτε το λαό των ΗΠΑ για να χρησιμοποιήσει την τεχνική αυτή και οι λιγοστές νέες δουλειές για τους ντόπιους στο εργοτάξιο ρηγμάτωσης δεν ισοσταθμίζουν τις καταστροφές που μπορούν να προκληθούν από την εφαρμογή της τεχνικής. Πρόκειται για διαρροές αποβλήτων που περιέχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες (και ραδιενεργές), ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα, εκρήξεις και πυρκαγιές, επιφανειακή καταστροφή του περιβάλλοντος, μικροσεισμοί μέχρι και 4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, ακόμη και σε περιοχές που δεν έχουν σεισμική δραστηριότητα.
Οι διαρροές αποβλήτων, αλλά ως ένα βαθμό και η ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα έχουν να κάνουν με την αποθήκευση σε επιφανειακές ανοιχτές δεξαμενές του υγρού που επιστρέφει στην επιφάνεια (75% της συνολικής ποσότητας) μετά τη ρηγμάτωση. Συχνά δεν παίρνονται τα απαραίτητα μέτρα για τη μόνωση των δεξαμενών ή εμφανίζονται ρωγμές στις μονώσεις, αλλά και υπερχειλίσεις σε περίπτωση μεγάλων βροχοπτώσεων. Στην Πενσιλβάνια και το Τέξας των ΗΠΑ έχουν παρουσιαστεί περιπτώσεις να βγαίνει βρώμικο νερό από τις βρύσες και τα πηγάδια, ή το νερό να ανάβει (!) με τη βοήθεια μιας σπίθας, εξαιτίας της μεγάλης ποσότητας μεθανίου που έχει διαλυθεί σε αυτό. Η διάλυση του μεθανίου στα υπόγεια νερά, όπως και οι επιφανειακές εκρήξεις και πυρκαγιές συμβαίνουν όταν μετά από πολλαπλές ρηγματώσεις σε κοντινές γεωτρήσεις, κάποια από τα ρήγματα συνδέονται με φυσικά ρήγματα μέσα στα πετρώματα και το αέριο βρει διέξοδο προς τον υδροφόρο ορίζοντα ή την επιφάνεια.
Εκ των υστέρων
Η τοξικότητα του νερού που επιστρέφει στην επιφάνεια οφείλεται όχι μόνο στις χημικές ουσίες που είχε όταν έγινε η εισαγωγή του στη γεώτρηση υπό πίεση, αλλά και σε αυτές που διαλύθηκαν σε αυτό μέσα στο κοίτασμα, ορισμένες από τις οποίες είναι και ραδιενεργές. Συχνά, στο περίβλημα σκυροδέματος που κατασκευάζεται γύρω από το κάθετο μέρος της γεώτρησης, υπάρχουν εξαρχής ή δημιουργούνται ρωγμές και τρύπες, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαφυγή τοξικού νερού ή μεθανίου μέσα στο υπέδαφος και από φυσικά ρήγματα να φτάνει ως τον υδροφόρο ορίζοντα πιο πάνω.
Ενας λαός που έχει τα μέσα παραγωγής στα χέρια του μπορεί να ζυγίσει τα υπέρ και τα κατά μιας τεχνικής και να αποφασίσει αν, πότε και πού θα τη χρησιμοποιήσει, διασφαλίζοντας την υγεία, την ποιότητα ζωής και την ευημερία του κοινωνικού συνόλου και του πιο άμεσα εμπλεκόμενου τμήματος της κοινωνίας. Στον καπιταλισμό τις αποφάσεις αυτές τις παίρνουν τα μονοπώλια και το κράτος τους, με οδηγό το κέρδος. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ η επιστημονική διερεύνηση για τη σκοπιμότητα ή μη αυτής της μεθόδου εξόρυξης άρχισε χρόνια μετά τη λειτουργία των πρώτων γεωτρήσεων ρηγμάτωσης και κανείς δεν ξέρει πότε θα τελειώσει, ή πόσο ...αντικειμενική θα είναι.
Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου