ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΦΟΥΚΟΥΣΙΜΑ Προϊόν της καπιταλιστικής ανάπτυξης, όχι απρόβλεπτο φυσικό φαινόμενο

Ο κίνδυνος από ένα μεγάλο τσουνάμι ήταν ξεκάθαρος επί δεκαετίες, αλλά η εταιρεία εκμετάλλευσης του σταθμού και η ιαπωνική κυβέρνηση ...δεν ήθελαν να ξέρουν, συμπεραίνουν τρεις ειδικοί επιστήμονες




Σε πρώτο πλάνο ο κατεστραμμένος αντιδραστήρας Φουκουσίμα 4. Λίγο πιο πίσω, καπνός αναδύεται από τον επίσης κατεστραμμένο, από έκρηξη μίγματος υδρογόνου - οξυγόνου, Φουκουσίμα 3
«...η καταστροφή στη Φουκουσίμα δεν ήταν "απρόβλεπτο" φυσικό γεγονός. Στην πραγματικότητα, ο κίνδυνος του τσουνάμι ήταν γνωστός, αλλά το θέμα αφέθηκε ανοιχτό επί χρόνια, χωρίς καμιά συγκεκριμένη ενέργεια από τους αρμόδιους».
Αυτό είναι το συμπέρασμα, που ανακοίνωσαν με άρθρο τους στο Δελτίο Ατομικών Επιστημόνων, ο Τζ. Νόγκεραθ, πρόεδρος της Ελβετικής Πυρηνικής Εταιρείας, ο Ρ. Γκέλερ, καθηγητής γεωφυσικής στο πανεπιστήμιο του Τόκιο και ο Β. Γκουσιακόφ, επικεφαλής του Εργαστηρίου Τσουνάμι στο Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών και Μαθηματικής Γεωφυσικής, της ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
Όπως παραδέχτηκε η ιαπωνική κυβέρνηση σε αναφορά της προς τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, η πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα δεν προκλήθηκε από το σεισμό της 11ης Μάρτη 2011, ισχύος 9 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ, αλλά από το μεγάλο τσουνάμι που προκάλεσε ο σεισμός. Το τσουνάμι κατέστρεψε τα δίκτυα τροφοδοσίας με ηλεκτρική ενέργεια του συστήματος ψύξης των τεσσάρων αντιδραστήρων, με τελικό αποτέλεσμα την τήξη των πυρήνων των τριών απ' αυτούς.
Οριακά από την αρχή
Κατά τους τρεις επιστήμονες, τα μέτρα αντιμετώπισης ενδεχόμενου τσουνάμι που είχαν ληφθεί όταν κατασκευαζόταν το πυρηνικό εργοστάσιο στη Φουκουσίμα, τη δεκαετία του 1960, ήταν ήδη από οριακά ακόμα και με τις επιστημονικές γνώσεις εκείνης της εποχής, καθώς ήταν σχεδιασμένα για τσουνάμι με ύψος κύματος όχι μεγαλύτερο των 3,1 μέτρων. Η πρόβλεψη αυτή βασιζόταν στο τσουνάμι που έφτασε στην Ιαπωνία μετά από μεγάλο σεισμό στη Χιλή το 1960. Ομως, το τσουνάμι της περασμένης άνοιξης έφτασε σε ορισμένες περιοχές μέχρι και 40 μέτρα...
Οι κυματοθραύστες προστάτευαν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες από τσουνάμι μόλις 3,1 μέτρων, όταν όλα τα διαθέσιμα στοιχεία έδειχναν πως το κύμα από ενδεχόμενο μεγάλο σεισμό θα είχε πολλαπλάσιο ύψος
Το 2002, επανεξετάζοντας τα δεδομένα του σεισμού Σιογιαζάκι του 1938, το Επιμελητήριο Πολιτικών Μηχανικών της Ιαπωνίας είχε προτείνει - και η διαχειρίστρια εταιρεία TEPCO, αλλά και η κυβέρνηση είχαν αποδεχτεί ως απαραίτητα - μέτρα προστασίας από τσουνάμι 5,7 μέτρων. Ολα αυτά τα χρόνια, τα 6 μεγάλα τσουνάμι που είχαν καταγραφεί ιστορικά στην ευρύτερη περιοχή (μεταξύ αυτών και το τσουνάμι ύψους 38 μέτρων, στις 15 Ιούνη 1896) είχαν αγνοηθεί. Ούτε το καταστροφικό τσουνάμι στη Σουμάτρα το 2004 ήταν αρκετό για να ενδιαφερθεί το μονοπώλιο και η κυβέρνησή του για τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων και την επερχόμενη μεγάλη καταστροφή. Κι αυτό παρότι με βάση τα ιστορικά στοιχεία η πεδιάδα Σεντάι (δίπλα στη Φουκουσίμα) πλήττεται από ένα μεγάλο τσουνάμι κάθε 800 με 1.100 χρόνια και ήδη είχαν περάσει 1.100 χρόνια από την τελευταία τέτοια καταστροφή (τσουνάμι Τζόγκαν του 869 μ.Χ.).
Στου μονοπώλιου την πόρτα όσο θέλεις βρόντα...
Το 2006, η ιαπωνική Επιτροπή Πυρηνικής Ασφάλειας αναθεώρησε προς το αυστηρότερο τον αντισεισμικό κανονισμό όσον αφορά τα πυρηνικά εργοστάσια. Ωστόσο, ειδικά για τα τσουνάμι οι διατυπώσεις ήταν γενικόλογες και η TEPCO δεν πήρε κάποιο ουσιαστικό μέτρο αναβάθμισης των αντίμετρων για τσουνάμι στο εργοστάσιο Φουκουσίμα Νταΐτσι, ούτε και σε κάποιο άλλο εργοστάσιο. Σε ακρόαση κυβερνητικής επιτροπής το 2009, ο γεωλόγος Γιουκινόμπου Οκαμούρα προειδοποίησε έντονα για τους κινδύνους από ένα τσουνάμι ανάλογο με εκείνο του 869. Το μονοπώλιο αγνόησε και πάλι την προειδοποίηση και για να θολώσει τα νερά παρουσίασε προσομοίωση, που έδειχνε ότι υπό ορισμένες συνθήκες (εκείνες που το βόλευαν) τυχόν τσουνάμι στην πεδιάδα Σεντάι, δεν θα ξεπερνούσε τα μέτρα προστασίας στα εργοστάσια της Φουκουσίμα (δηλαδή βασικά τους κυματοθραύστες που είχαν κατασκευαστεί).
 'Οψη του εργοστασίου παραγωγής πυρηνικής ενέργειας Φουκουσίμα Νταΐτσι πριν την καταστροφή...
Όπως αποδείχτηκε, τα μέτρα εξασφάλισης της τροφοδοσίας των συστημάτων ψύξης στο Φουκουσίμα Νταΐτσι δεν μπορούσαν να προστατέψουν τους αντιδραστήρες, καθώς ένα λίγο μεγαλύτερο από το προβλεπόμενο κύμα θα κατέστρεφε - όπως και έγινε - τόσο τα κανονικά συστήματα τροφοδοσίας, όσο και τα βοηθητικά (μπαταρίες). Οι αντλίες, τα γρανάζια μετάδοσης κίνησης και οι ντιζελοκινητήρες ανάγκης θα έπρεπε να είχαν πολύ μεγαλύτερη προστασία από ενδεχόμενη πλημμύρα. Αυτά τα συστήματα θα έπρεπε να είχαν εγκατασταθεί πάνω από το επίπεδο της θάλασσας κατά την παλίρροια και να ήταν πλήρως υδατοστεγή.
Η ζωή των ανθρώπων φτηνότερη από τα μέτρα προστασίας

Οι τρεις επιστήμονες τονίζουν ότι το εργοστάσιο θα έπρεπε να είχε και ένα ξεχωριστό σύστημα ψύξης σε περίπτωση τσουνάμι, που θα ενεργοποιούνταν στην περίπτωση που θα αποτύγχαναν όλα τα άλλα συστήματα. Αυτό το σύστημα θα έπρεπε να έχει εξασφαλισμένη ξεχωριστή ροή νερού από το υπόλοιπο δίκτυο και να μπορεί να τροφοδοτεί τους πυρήνες των αντιδραστήρων για αρκετές ώρες μετά τη διακοπή λειτουργίας των βασικών συστημάτων, ώστε να δοθεί χρόνος για λήψη μέτρων επαναλειτουργίας τους. Ενα τέτοιο σύστημα δε θα ήταν φτηνό, επισημαίνουν οι τρεις ειδικοί, αλλά θα μπορούσε να είχε αποτρέψει την ανθρώπινη και υλική καταστροφή από την τήξη των αντιδραστήρων.
Επιπλέον, το εργοστάσιο Φουκουσίμα Νταΐτσι είχε προβληματικό και μη φιλτραριζόμενο σύστημα εξαερισμού, ενώ έλειπε και το σύστημα ανασυνδυασμού του υδρογόνου στα κτίρια των αντιδραστήρων. Ειδικότερα το τελευταίο θα μπορούσε να είχε αποτρέψει τις εκρήξεις μίγματος υδρογόνου - οξυγόνου, που διέσπειραν μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών υλικών στην ατμόσφαιρα, στη θάλασσα και στο έδαφος της περιοχής. Στο άρθρο των τριών επιστημόνων τονίζεται και η έλλειψη λειτουργικού προγράμματος αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων στο εργοστάσιο. Ακόμα και οι κινητές ντιζελοκίνητες αντλίες για την ψύξη των δεξαμενών χρησιμοποιημένου καυσίμου χρειάστηκε μέρες για να βρεθούν.
Η καταστροφή στη Φουκουσίμα είναι αποτέλεσμα του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης, που έχει ως μοναδικό κίνητρο και κριτήριο των επιλογών που γίνονται το καπιταλιστικό κέρδος, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αυτή είναι η ρίζα της αρχικής προχειρότητας κατά την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων στη σεισμογόνα και συχνά πληττόμενη από τσουνάμι Ιαπωνία, αυτή είναι και η ρίζα της μετέπειτα ολιγωρίας της εταιρείας εκμετάλλευσης του σταθμού και της καπιταλιστικής κυβέρνησης, στις προειδοποιήσεις των επιστημόνων.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Bulletin of the Atomic Scientists»