«Περιέργεια» για τον Αρη

Η «Περιέργεια» σε πλήρη δράση πάνω στον Αρη, σε σχεδόν φωτογραφική καλλιτεχνική απεικόνιση

Το «Επιστημονικό Εργαστήριο του Αρη» («Mars Science Laboratory» ή MSL) της αμερικανικής NASA που προσεδαφίστηκε με επιτυχία στον πλανήτη Αρη πριν μερικές βδομάδες ξεκίνησε ήδη τις αναλύσεις των πετρωμάτων του κόκκινου πλανήτη και την πορεία του προς πιο ενδιαφέρουσες γεωλογικά περιοχές. Η «Περιέργεια» («Curiosity»), όπως ονομάζεται το ρομποτικό όχημα - το μεγαλύτερο που έχει σταλεί στον Αρη - θα αναλύσει δεκάδες δείγματα που θα εξάγει από το εσωτερικό βράχων ή θα συλλέξει από το έδαφος, καθώς θα εξερευνά μια περιοχή του Αρη πολύ μεγαλύτερη από τους προκατόχους της «Σπίριτ» και «Οπορτούνιτι».

Στη μέση και προς τα κάτω σημειώνεται με ανοιχτό πράσινο χρώμα το σημείο προσεδάφισης του Curiosity και με γαλάζιο η ελλειπτικού σχήματος περιοχή στην οποία διασπάρθηκαν τα βοηθητικά τμήματα του συστήματος καθόδου της διαστημοσυσκευής

Η «Περιέργεια» προσεδαφίστηκε κοντά στους πρόποδες ενός βουνού με ενδιαφέρουσα διαστρωμάτωση, μέσα στον κρατήρα Γκέιλ. Τα στρώματα του βουνού περιέχουν ιζηματογενή πετρώματα, δηλαδή ορυκτά που σχηματίζονται μέσα σε νερό. Η δυνατότητα προσεδάφισης στη συγκεκριμένη περιοχή ήταν αποτέλεσμα βελτιώσεων στη διαδικασία καθόδου της διαστημοσυσκευής, που τώρα επιτρέπουν προσεδάφιση σε περιοχή ακτίνας 20 χιλιομέτρων (έναντι 100 χλμ. σε παλιότερες αποστολές). Η περιοχή - στόχος είναι τόσο κοντά στο τοίχωμα του κρατήρα, που στο παρελθόν θα είχε απορριφθεί ως ανασφαλής, λόγω του κινδύνου το όχημα να καταλήξει σε επικλινές και ανώμαλο έδαφος και να καταστραφεί. Απώτερος σκοπός είναι να εξεταστεί αν η περιοχή αυτή είχε ποτέ, ή ακόμα καλύτερα συνεχίζει να έχει, κατάλληλες συνθήκες για μικροβιακή ζωή.

Ενα από τα στάδια της διαδικασίας καθόδου ήταν η αποκόλληση και το κρέμασμα του ρομποτικού οχήματος με πλαστικά σχοινιά από τη συσκευή καθόδου («γερανός») 20 μέτρα πάνω από το έδαφος, ώστε η προσεδάφιση να είναι πιο ομαλή

Το Curiosity διαθέτει κάμερες στο βραχίονα και τον ιστό, έξι τροχούς και σύστημα ανάρτησης, που του επιτρέπουν να υπερπηδά εμπόδια ύψους μέχρι 65 εκατοστών. Επιπλέον, έχει ειδικά εξαρτήματα, που του δίνουν τη δυνατότητα να συλλέξει δείγματα εδάφους και βράχων, να τα επεξεργαστεί και να τα οδηγήσει σε συσκευές ανάλυσης που μεταφέρει.

Οι πρόποδες του όρους Σαρπ, όπου η «Περιέργεια» θα ξεκινήσει μια αναρρίχηση αρκετών εκατοντάδων μέτρων, μελετώντας τα εκτεθειμένα γεωλογικά στρώματα. Τα χαμηλότερα, σύμφωνα με παρατηρήσεις άλλων αποστολών από τροχιά, ενδέχεται να περιέχουν ένυδρα ορυκτά. Η οριζόντια γραμμή αναφοράς δείχνει μια απόσταση περίπου 2 χλμ. Τα χρώματα έχουν προσαρμοστεί ώστε να φαίνονται όπως αν φωτίζονταν από το φως που φτάνει στην επιφάνεια της Γης διευκολύνοντας την αναγνώριση των πετρωμάτων

Ενα αδύνατο σημείο των προηγούμενων ρομποτικών οχημάτων της NASA ήταν ότι επειδή χρησιμοποιούσαν φωτοβολταϊκά κύτταρα για την τροφοδοσία τους με ενέργεια, δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν κατά τη διάρκεια του αρειανού χειμώνα. Οι ενεργειακές ανάγκες του «Curiosity» είναι πολύ μεγαλύτερες και γι' αυτό χρησιμοποιεί ως πηγή ενέργειας μια θερμοηλεκτρική γεννήτρια ραδιοϊσοτόπων, που παράγει ηλεκτρισμό από τη θερμότητα που εκλύει η φυσική ραδιενεργή διάσπαση του πλουτωνίου 238.

Τα πρώτα «βήματα» του ρόβερ στον κόκκινο πλανήτη. Αριστερά και δεξιά από το σημείο που αρχίζουν τα χνάρια φαίνονται τα σημάδια από τα αέρια των ανασχετικών πυραύλων καθόδου

Η «Περιέργεια» διαθέτει αέριο χρωματογράφο, φασματόμετρο μάζας και ρυθμιζόμενο φασματόμετρο λέιζερ, που, σε συνδυασμό, επιτρέπουν την ταυτοποίηση πολλών οργανικών ενώσεων και τον προσδιορισμό της αναλογίας ισοτόπων κρίσιμων χημικών στοιχείων. Ακόμα έχει όργανο μέτρησης της διάθλασης ακτίνων Χ για την ποιοτική και ποσοτική χημική ανάλυση πετρωμάτων, κάμερες για κοντινές λήψεις φωτογραφιών των δειγμάτων, φασματόμετρο σωματιδίων άλφα για τον προσδιορισμό της διάδοσης ορισμένων χημικών στοιχείων στα πετρώματα και παλμικό λέιζερ που εξατμίζει λεπτά στρώματα υλικού σε απόσταση μέχρι 7 μέτρα, ώστε από την ανάλυση των ατμών να προσδιορίζεται το είδος των χημικών στοιχείων που περιέχονται.

Στη φωτογραφία φαίνεται ένα μέρος του Curiosity και των συστημάτων του, η σχεδόν επίπεδη περιοχή γύρω από το σημείο προσεδάφισης και στο βάθος βουνά του Αρη

Ηδη η «Περιέργεια» ανέλυσε μια μικρή πέτρα, που ονομάστηκε «Στέψη», η οποία αποδείχτηκε κομμάτι ηφαιστειογενούς βασάλτη, όπως πολλά από τα πετρώματα στην επιφάνεια του Αρη. Λίγο πριν ξεκινήσει για τους πρόποδες του όρους Σαρπ στα χείλη του κρατήρα, ανέλυσε και πέτρες που αποκαλύφθηκαν από τα αέρια που εκτόξευσαν οι ανασχετικοί πύραυλοι του συστήματος καθόδου του Curiosity. Οι επιστήμονες - και όχι μόνο - περιμένουν με αγωνία τη συνέχεια της εξερεύνησης.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.nasa.gov