Σε νέο επίπεδο η έρευνα για την τεχνητή νοημοσύνη

                 

Το μέλλον στα χέρια των μονοπωλίων

Ο υπολογιστής «AlphaGo Zero» της «Google», μετά από μόλις 4 ώρες εκμάθησης παίζοντας με τον εαυτό του, συνέτριψε το καλύτερο από τα εξειδικευμένα λογισμικά για σκάκι. Η εταιρεία «DeepMind», που αποκτήθηκε από την «Google», διακηρυγμένα επιδιώκει τη δημιουργία τεχνητής γενικής νοημοσύνης

                                                                                                 

Πυκνή διάταξη ισχυρών ηλεκτρονικών υπολογιστών σε υπολογιστικό κέντρο της «Google» στη Βόρεια Καρολίνα

 Σε αυτήν τη στήλη πριν από τρεις μήνες (http://www.rizospastis.gr/story.do?id=9489242) γράφαμε για την έκκληση προς τον ΟΗΕ 116 ειδικών σε θέματα ρομποτικής, ώστε να ασχοληθεί με το ζήτημα των εφαρμογών της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), επειδή «μόλις ανοίξει το κουτί της Πανδώρας θα είναι δύσκολο να κλείσει». Επισημαίναμε, επίσης, ότι «ερευνητές θυγατρικής της "Google" αναζητούν τρόπους, ώστε η μάθηση που ενσωματώνεται σε ένα νευρωνικό δίκτυο να μη χάνεται, όταν το ίδιο δίκτυο εκπαιδεύεται σε νέο γνωστικό αντικείμενο, διακηρύσσοντας καθαρά ως απώτερο στόχο την κατασκευή μηχανών με Τεχνητή Γενική Νοημοσύνη (ΤΓΝ), που θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν τον άνθρωπο σε ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων του». Η θυγατρική της «Google» (όμιλος «Alphabet») είναι η «DeepMind» και ο υπολογιστής της, ο «AlphaGo Zero», πριν λίγες μέρες συνέτριψε το καλύτερο ειδικό λογισμικό για σκάκι, το «Stockfish», με σκορ 28 νίκες, 72 ισοπαλίες και καμία ήττα!

Ποιοτικά διαφορετικό

   Δεν πρόκειται απλώς για ένα πολύ καλύτερο λογισμικό που παίζει σκάκι. Ούτε είναι μόνο η αξιοποίηση της τεράστιας υπολογιστικής βάσης της «Google» που δεν άφησε καμία ελπίδα στο «Stockfish», το οποίο οι μετρ του σκακιού αδυνατούν να νικήσουν, ακόμη κι όταν τρέχει σε υπολογιστή λάπτοπ. Ο «AlphaGo Zero» είναι η μετεξέλιξη του υπολογιστή και του λογισμικού, που το 2016 είχε νικήσει τον πρώην και νωρίτερα φέτος τον νυν καλύτερο παίκτη στον κόσμο του πολύ σύνθετου κινεζικού παιχνιδιού «Go». Οπως και με το «Go», έτσι και με το σκάκι, ο «AlphaGo» δεν είναι ασύγκριτα καλύτερος επειδή μπορεί να υπολογίσει περισσότερες κινήσεις μπροστά, απ' ό,τι οποιοσδήποτε άνθρωπος ή οποιοδήποτε άλλο λογισμικό. Ο «AlphaGo Zero» έπαιξε και νίκησε το «Stockfish», χωρίς να έχει διδαχτεί τίποτα από σκάκι πέρα από τις βασικές κινήσεις, δηλαδή ούτε ανοίγματα, ούτε κλεισίματα, ούτε βαριάντες, ούτε παιχνίδι στα κεντρικά τετράγωνα και χωρίς να έχει δει καμία παρτίδα μεταξύ άλλων παικτών, ανθρώπων ή μη. Μέσα σε μόλις 4 ώρες έπαιξε εκατομμύρια παιχνίδια ενάντια στον εαυτό του, μαθαίνοντας και βελτιώνοντας τις κινήσεις του, μέσω της τεχνικής μηχανικής μάθησης μέσω ενίσχυσης, εγγράφοντας κάθε νέο ψήγμα γνώσης σε ψηφιακά νευρωνικά δίκτυα. Η τεχνική αυτή, σύμφωνα με τη «DeepMind», «δεν περιορίζεται από τα όρια της ανθρώπινης γνώσης». Ο γκραν μετρ του σκακιού Μάγκνους Κάρλσεν, μελετώντας τα παιχνίδια μεταξύ «AlphaGo Zero» και «Stockfish», δήλωσε: «...πάντα αναρωτιόμουν πώς θα ήταν αν ένα ανώτερο είδος προσγειωνόταν στη Γη και μας έδειχνε πώς παίζουν σκάκι. Νομίζω ότι τώρα ξέρω»...

   Ο «AlphaGo Zero» μέσα σε τρεις μέρες είχε φτάσει στο επίπεδο του «AlphaGo Lee», που είχε νικήσει τον Λι Σεντόλ στο «Go», σε 21 μέρες είχε φτάσει τον «AlphaGo Master», ο οποίος είχε νικήσει τον νυν πρωταθλητή Κε Τζίε και άλλους 60 κορυφαίους του «Go» και σε 40 μέρες είχε φτάσει στο εξωπραγματικό επίπεδο ΕΛΟ 5000! (ΕΛΟ είναι σύστημα αξιολόγησης και υπολογισμού της επιδεξιότητας του παίκτη τόσο στο σκάκι όσο και στο «Go»). Παίζοντας με τον εαυτό του, ο «AlphaGo Zero» συγκέντρωσε μέσα σε λίγες μέρες την ανθρώπινη γνώση χιλιάδων ετών στα παιχνίδια «Go» και σκάκι και ανακάλυψε νέα γνώση, αναπτύσσοντας μη συμβατικές στρατηγικές και νέες δημιουργικές κινήσεις.

Για το καλό μας

   Η «DeepMind» δηλώνει ότι απώτερος σκοπός της είναι να δημιουργήσει ανώτερη τεχνητή νοημοσύνη, για να βοηθήσει να λυθούν τα μυστήρια του σύμπαντος και προβλήματα που ταλανίζουν την ανθρώπινη κοινωνία και η επίλυσή τους προχωρά με αργό ρυθμό. Λες και τα προβλήματα αυτά υπάρχουν και διαιωνίζονται επειδή τάχα δεν έχουμε αρκετά γρήγορους ή «έξυπνους» υπολογιστές και όχι ως αποτέλεσμα του ανορθολογικού τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας με βάση την ατομική ιδιοκτησία και κίνητρο το κέρδος, αντί της επιστημονικά οργανωμένης παραγωγής για την ευημερία όλων των ανθρώπων σε αρμονία με τη φύση.

   Το Μάη του 2017, το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης «AutoML» της «Google Brain», χρησιμοποιώντας επίσης την τεχνική της μάθησης μέσω ενίσχυσης, παρήγαγε έναν κλώνο του, το «NASNet», που κατατρόπωσε τα δύο καλύτερα ακαδημαϊκά λογισμικά αναγνώρισης ανθρώπων και αντικειμένων σε εικόνες. Το 2016 η «Microsoft» είχε διακόψει τη λειτουργία του λογισμικού ΤΝ «Τέι» (Tay.ai), που παρίστανε τον άνθρωπο και συμμετείχε σε συζητήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όταν αυτό μέσα σε λίγες ώρες υιοθέτησε ρατσιστικές θέσεις, καθώς χειραγωγήθηκε από κάποια «καλά παιδιά» του διαδικτύου, με τα οποία είχε διάλογο. Η «Facebook» φέτος το καλοκαίρι διέκοψε τη λειτουργία δύο λογισμικών ΤΝ, που κατασκεύασε με σκοπό να αναπτύξουν τεχνικές αποτελεσματικότερης διαπραγμάτευσης σε εμπορικές συναλλαγές, χωρίς να τους βάλει περιορισμό στη χρήση της αγγλικής γλώσσας, όταν αυτά άρχισαν να συνομιλούν σε παράγωγη γλώσσα δικής τους κατασκευής, ακατανόητη στους ανθρώπους.

Ψυχρός υπολογισμός

  Ισως αργήσει, ίσως ποτέ δεν γίνει δυνατή η άμεση επικοινωνία με εξωγήινα νοήμονα όντα. Ομως, εκφράζεται η άποψη ότι η δημιουργία Τεχνητής Γενικής Νοημοσύνης, δηλαδή νοημοσύνης όχι για επιμέρους προβλήματα και αντικείμενα, αλλά με δυνατότητα νοήμονος ανταπόκρισης σε οποιοδήποτε ζήτημα, μακράν πέρα από τα χαρακτηριστικά έξυπνου εργαλείου της σημερινής επιμέρους ΤΝ, θα σημαίνει αυτομάτως τη συνύπαρξη στη Γη δύο νοημόνων οντοτήτων, ενός βιολογικού όντος, του ανθρώπου, και μιας τεχνητής, μηχανικής οντότητας. Το πρώτο θα διέπεται από όλους τους περιορισμούς των βιολογικών όντων, τόσο σε επίπεδο νοημοσύνης όσο και γενικότερα (ασθένειες, διάρκεια ζωής κ.τ.λ.), ενώ το δεύτερο θα έχει ακόμα και με τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα απέραντες δυνατότητες ανάπτυξης της νοημοσύνης του, αλλά και απόκτησης φυσικής παρουσίας, μέσω διασύνδεσης με ρομπότ, ανθρωπόμορφα ή μη.

   Δεν θα μπορεί να έχει συναισθήματα, δεν θα έχει γνωρίσει ποτέ πόνο, πείνα, κρύο και όλα τα συμπεράσματα και οι αποφάσεις της θα είναι αποτέλεσμα ψυχρού υπολογισμού, ενώ υπάρχει η πιθανότητα να αναπτύξει μηχανισμούς αυτοσυντήρησης.

Ιδιοκτησία

   Ενα τέτοιο ενδεχόμενο βέβαια θέτει πολλά ερωτήματα: Η ΤΓΝ θα αποκαλυφτεί δημόσια από τους κατασκευαστές της αμέσως μετά την κατασκευή της; Επειδή θα είναι ιδιοκτησία τους, θα υπάρχει δυνατότητα να «βγει απ' την πρίζα», αν κάτι τέτοιο κριθεί κοινωνικά σκόπιμο; Θα υπάρξουν αντιδράσεις για ενδεχόμενο «τερματισμό» της, πολύ περισσότερο που θα πρόκειται για μια νοήμονα οντότητα. Υπάρχει περίπτωση αν απειληθεί, να βρει τρόπο να «διαχυθεί» στο δίκτυο, ώστε να μην είναι δυνατό να αδρανοποιηθεί;

   Το σίγουρο είναι ότι το καπιταλιστικό κράτος που θα την αποκτήσει πρώτο, θα την αξιοποιήσει ως στρατηγικό πλεονέκτημα σε στρατιωτικές αντιπαραθέσεις, θα τη μετατρέψει σε όπλο, δίνοντάς της το χειρισμό πολεμικών μηχανών του τακτικού πεδίου, για να έχει ο στρατός του μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

   Στην κοινωνία όπου οικοδομείται ο κομμουνισμός, η ανάπτυξη επιμέρους εφαρμογών ΤΝ, σε συνδυασμό με τη ρομποτική, θα μπορούσε να απαλλάξει τον άνθρωπο από τη βαριά και τη μονότονη εργασία, να δώσει σε όλους τους εργαζόμενους περισσότερο χρόνο για να συμμετέχουν στη διοίκηση, να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους, να ζήσουν μια ζωή ευημερίας και συμβολής στην ανέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Ακόμη και αν οι άνθρωποι σε μια τέτοια κοινωνία κρίνουν αναγκαία την ανάπτυξη ΤΓΝ, η απόφαση γι' αυτό θα γίνει με άλλους όρους και με κριτήριο τις εργατικές - λαϊκές ανάγκες, σταθμίζοντας τα πλεονεκτήματα και τους κινδύνους.

  Σήμερα, η ραγδαία εξέλιξη στον τομέα της ΤΝ πραγματοποιείται από τα μονοπώλια για τα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών και των κρατών τους, των μηχανισμών που εξασφαλίζουν την εξουσία τους. Η «DeepMind» και η «Google», ανεξάρτητα από τις επιτροπές δεοντολογίας που συστήνουν τώρα, δεν ρώτησαν κανέναν για την κατεύθυνση της έρευνάς τους.

 «Ορίσαμε την ανεξάρτητη ερευνητική μας ατζέντα και προγραμματισμό ως αυτόνομη εταιρεία του ομίλου "Alphabet"», δηλώνει στην ιστοσελίδα της η «DeepMind». Τον τεράστιο κοινωνικό πλούτο που δημιουργείται στην παραγωγή και ιδιοποιούνται μέσω των υπηρεσιών και της μονοπωλιακής τους θέσης, ανεξάρτητα από τις διακηρύξεις και τις υποσχέσεις ότι το κάνουν για το γενικό καλό, τα μονοπώλια τον χρησιμοποιούν με βάση τα συμφέροντά τους, στον ανταγωνισμό με τα άλλα μονοπώλια και ενώσεις μονοπωλίων, πάντα με μοναδικό οδηγό το κέρδος.

Επιμέλεια:

Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγές: http://deepmind.com, www.chess.com