Πῶς πρέπει να σκεπτώμεθα, ὅταν ψηφίζωμεν.

Κατά τάς ἡμέρας ἐκείνας ἐπρόκειτο νά γίνουν ἐκλογαί καί ὁ διδάσκαλος δέν παρέλιψε τήν εὐκαιρίαν ταύτην να συμβουλεύσῃ τούς συγχωρίους του καί νά τούς διδάξῃ τά καθήκονά, τα οποία έχουν ὡς Ἕλληνες πολῖται·

Μίαν Κυριακήν λοπόν, ὅτε ἐξῆλθον ἀπό τήν ἐκκλησίαν, ἤρχισε νά τούς ὁμιλῇ καί νά τούς λέγῃ. 

-Αἱ βουλευτικαί ἐκλογαί πλησιάζουν· πρέπει νά γνωρίζητε, ὅτι ὀ λαός ἔχει εἰς τά χέρια του τήν εύτυχίαν ἤ τήν δυστυχίαν τῆς πατρίδος· διότι ὁ λαός ἔχει τό δικαίωμα νά ψηφίσουν καί νά ἐκλέξουν τούς βουλευτάς.

Τό δικαίωμα αὐτό τοῦ λαοῦ εἶναι μέγιστον· διότι οἱ βουλευταί ψηφίζουν τούς νόμους, οἱ ὁποῖοι μᾶς διέπουν, καί ἐκλέγουν τήν Κυβέρνησιν, ἡ οποῖα μᾶς κυβερνᾶ.

Πρίν ψηφίσετε λοιπόν, πρέπει καλά νά σκεφθῆτε· ὅταν θέλετε νά βάλετε κανένα νά σκάψῃ ἤ να κλαδεύσῃ τό ἀμπέλι σας ἤ νά κεντρίσῃ τά δένδρα σας, φροντίζετε να ἐκλέγετε τόν καλύτερον· φαντασθῆτε λοιπόν, πόσον πρέπει να φροντίσητε, ὅταν πρόκειται να εκλέξητε ἐκεῖνον, ὅστις θά διευθύνῃ τήν πατρίδα μας! Πρέπει να ἐκλέξητε τούς καλύτερους, τούς τιμιώτερους, τούς ἱκανώτερους καί ὅχι τούς φίλους σας ἤ τούς συγγενεῖς σας, ἄν τύχῃ καί δέν εἶναι αυτοί οἱ καταλληλότεροι. Ξεύρετε, ποῖος ὀνομάζεται προδότης τῆς πατρίδος του;

-Προδότης λέγεται, ἀπήντησεν ὁ πάρεδρος, ἐκεῖνος, ὅστις προδίδει τήν πατρίδα του εἰς τούς ἐχθρούς της· προδότης εἶναι καί ὅστις βλάπτει τἠν πατρίδα του μέ οἱονδήποτε τρόπον. Ὑπάρχει δέ μεγαλύτερον ἔγκλημα ἀπό τό νά ἐκλέγῃς ἀνθρώπους ἀνίκανους καί φαύλους νά διεθύνουν τήν πατρίδα σου; Μήτε φιλία εδῶ πρέπει νά ισχύῃ μήτε συγγένεια μήτε ατομικόν συμφέρον· ἕν μόνον πρέπει να έχῃ κανείς εἰς τόν νοῦν του, ὅταν ἁπλώνῃ τό χέρι του καί ρίπτῃ εἰς τήν κάλπην τήν ψῆφόν του: τό συμφέρον τῆς πατρίδος.

Εἶναι λοιπόν προδόται τῆς πατρίδος, ὅσοι ἐν γνώσει δεν ψηφίζουν τούς καλύτερους συμπατριώτας των· ἀκόμη δέ χειρότεροι πρδόται, ὅσοι πωλοῦν τἠν ψῆφον των μέ χρήματα ἤ με διαφόρων εἰδῶν ὑποσχέσεις· διότι αὐτοί πωλοῦν τήν συνείδησίν των, τήν τιμήν των, τήν ψυχή των. Εἶναι, ώς ἐάν λέγουν· «Δῶσέ μου ὀλίγα χρήματα ἤ κάμε μου αὐτήν τήν χάριν καί κάμε ὅ τι θέλεις τήν Ἑλλάδα· πώλησέ την, πρόδωσέ την, κατάστρεψέ την! Ἐγώ δέν θα σοῦ κάμω ποτέ καμμίαν παρατήρησιν, διότι εἶμαι αγορασμένος ἀπό σένα». Ἀλλ´ἀκόμη τρίς χειρότερος προδότης τῆς πατρίδος του εἶναι ἐκεῖνος, ὅστις θέλει νά γίνῃ βουλευτής ἤ δήμαρχος καί ἀρχίζει νά διαφθείρῃ τούς συμπολίτας του ἀγοράζων τάς ψήφους των. Αὐτός δηλαδή, ὁ ὁποῖος πρέπει νά κυβερνᾷ καί νά ὁδηγῇ τόν λαόν, νά τόν ὑψώνῃ, νά τόν μορφώνῃ καί νά τόν διδάσκῃ, νά γίνεται ανώτερος, τιμιώτερος, αὐτός τί κάμνει; Ἐξευτελίζει τόν λαόν, τόν διαφθείρει λέγων εἰς αυτόν· «Τήν συνείδησίν σου ἐγώ ἠμπορῶ νά τήν αγοράζω μέ ὀλίγα νομίσματα· ἀξίζεις δέκα ἤ εἴκοσι δραχμάς καί τίποτε παραπάνω! Δέν ἔχω αξίαν, ἀλλά τί σημαίνει; Ἔχω λεπτά καί σέ ἀγοράζω!» Οἰ χωρικοί εἰς τούς λόγους αὐτούς τοῦ καλοῦ διδασκάλου ἐθορύβησαν, ἐντράπησαν, μερικοί ἔσφιξαν τήν πυγμήν των απειλοῦντες τόν αὐθάδη, ὅστις θά ἐτόλμα νά τούς προτείνῃ ν´ἀγοράσῃ τήν ψῆφον των.    -  Αἴ λοιπόν! εξηκολούθησε μέ φωνήν ἰσχυροτέραν ὁ διδάσκαλος, ὁ λαός πρέπει νά εἴπῃ εἰς τούς τοιούτους· «Ἐγώ δέν πωλοῦμαι!» Δέν εἶμαι ζῷον, δέν εἶμαι χωράφι, δέν εἶμαι πρᾶγμα να πωληθῶ· εἶμαι ἄνθρωπος, ἔχω ψυχήν κανείς, κανείς θησαυρός τοῦ κόσμου δέν ἠμπορεῖ να ἐξαγοράσῃ. Ἐχω νοῦν καί φιλοπατρίαν καί μέ αὐτά θά κρίνω μόνος μου, ποῖος εἶναι ἄξιος νά διευθύνῃ τή  πατρίδα μου καί αὐτόν θά ἐκλέξω! -  Ἔχεις δίκαιον, διδάσκαλε! ἐφώναξαν ἐνθουσιασμένοι οἱ χωρικοί· τόν καλύτερον θά ἐκλέξωμεν καί δέν θα πωλοῦμεν εἰς κανένα τήν ψυχήν μας!

      Από το αναγνωστικό της Δ΄ Δημοτικού της δεκαετίας του 1920. Συγγραφέας η παιδαγωγός, αγωνίστρια και κομμουνίστρια Γαλάτεια Καζαντζάκη.