Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου 2011

ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΓΑΛΑΞΙΩΝ: Μεγαλειώδεις διεργασίες απίστευτης ομορφιάς

Οι Κεραίες, δύο γαλαξίες σε προχωρημένο στάδιο συνένωσης
Περίπου 450 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη, δύο φωτεινοί σπειροειδείς γαλαξίες, ο Βόρειος VV340 και ο Νότιος VV340, βρίσκονται σε πορεία σύγκρουσης μεταξύ τους. Το φαινόμενο δεν είναι ασυνήθιστο, όμως η οπτική γωνία παρατήρησής του από τον πλανήτη μας το κάνει ξεχωριστό, καθώς βλέπουμε το δίσκο του ενός γαλαξία κάθετα και τον άλλο από το πλάι. Και οι δυο μαζί σχηματίζουν ένα πραγματικά τεράστιο θαυμαστικό στο Διάστημα!
Οι φωτογραφίες που δόθηκαν πριν λίγες μέρες στη δημοσιότητα είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού των εικόνων από πολλά και διαφορετικά τηλεσκόπια, που συνδυάζονται στο πλαίσιο του προγράμματος χαρτογράφησης των υπέρυθρα φωτεινών γαλαξιών. Αλλα από τα τηλεσκόπια αυτά είναι επίγεια και άλλα τροχιακά, όπως το τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ Τσάντρα, το τηλεσκόπιο υπερύθρων Σπίτζερ, το τηλεσκόπιο Χαμπλ, το τηλεσκόπιο GALEX κ.ά.
Η νέα επισκόπηση του ουρανού για τα ουράνια σώματα που είναι φωτεινά στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος θα βοηθήσει τους επιστήμονες να καταλάβουν τι προκαλεί την έκλυση δεκάδες έως και εκατοντάδες φορές περισσότερης υπέρυθρης ακτινοβολίας από ορισμένους γαλαξίες σε σχέση με άλλους. Για παράδειγμα, τα δεδομένα από το τηλεσκόπιο Τσάντρα δείχνουν πως στο κέντρο του Βόρειου VV340 υπάρχει μια γρήγορα αναπτυσσόμενη υπερμεγέθης μαύρη τρύπα, που εξηγεί ένα μέρος της υπέρυθρης ακτινοβολίας. Ταυτόχρονα, τα δεδομένα από τα άλλα τηλεσκόπια δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της υπεριώδους και βραχέων κυμάτων ακτινοβολίας του ζεύγους προέρχεται από τον Νότιο VV340, λόγω πιο εκτεταμένου σχηματισμού νέων άστρων σε αυτόν.
Κατά τη σύγκρουση των γαλαξιών, λόγω των τεράστιων αποστάσεων ανάμεσα στα ουράνια σώματα που περιέχουν, δεν υπάρχουν συνήθως πολλά περιστατικά συγκρούσεων αστέρων, πολύ περισσότερο πλανητών. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τα νέφη σκόνης και αερίων, που τρίβονται και πυκνώνουν τοπικά, με αποτέλεσμα να πυροδοτείται ο σχηματισμός άστρων. Κατά τ' άλλα, οι γαλαξίες στην ουσία περνούν ο ένας μέσα από τον άλλο και είτε συνεχίζουν την πορεία τους με μικρότερη ή μεγαλύτερη αλλοίωση στη μορφή τους, είτε (αν η σχετική τους ταχύτητα είναι κατάλληλη) δένονται βαρυτικά σε μια ταλάντωση, όπου το φαινόμενο επαναλαμβάνεται, μέχρι ύστερα από εκατομμύρια χρόνια να συνενωθούν σε ένα μεγαλύτερο γαλαξία.
Το κουϊντέτο του Στεφάνου, μια ομάδα τεσσάρων γαλαξιών, μέσα από την οποία περνάει ένας πέμπτος γαλαξίας (στο κέντρο με γαλάζιο χρώμα)
Μια εκπληκτικής ομορφιάς σύγκρουση γαλαξιών σε πιο προχωρημένο στάδιο (άρχισε πριν 100 εκατομμύρια χρόνια) είναι αυτή των Κεραιών, δύο γαλαξιών του νότιου αστερισμού του Κόρακα, που απέχουν 62 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη και στους οποίους βρίσκεται σε εξέλιξη έντονη αστρογένεση. Τα μεγαλύτερα από τα άστρα που θα δημιουργηθούν θα εκραγούν μερικά εκατομμύρια χρόνια αργότερα ως υπερκαινοφανείς. Τα υλικά από τις εκρήξεις θα τροφοδοτήσουν τη γέννηση άλλων άστρων και πλανητικών συστημάτων. Από τις εντυπωσιακότερες συγκρούσεις γαλαξιών είναι και αυτή του κουϊντέτου του Στεφάνου, στον αστερισμό του Πήγασου, στην οποία εμπλέκονται όχι δύο, αλλά πέντε γαλαξίες.
Οσο μπορεί κανείς να θαυμάσει την ομορφιά και το μεγαλείο των συγκρούσεων γαλαξιών, άλλο τόσο αξίζει να θαυμάσει την ικανότητα που ανέπτυξε ο άνθρωπος μέσα σε λίγες εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια να μπορεί να δει και να καταλάβει τη φυσική πραγματικότητα σε τόσο τεράστια κλίμακα χώρου και χρόνου, παρότι ο ίδιος είναι μια αστρονομικά ασήμαντη οντότητα. Κι, ωστόσο, αυτό το θαυμαστό ον, που γέννησε η φυσική επιλογή και διαμόρφωσε η εργασία, παραμένει ακόμα δέσμιο του εκμεταλλευτικού κοινωνικού συστήματος, της μιζέριας, της πείνας, του πόνου και του θανάτου, που προκαλεί. Η σύγκρουση που θα λύσει αυτή την αντίφαση θα οδηγήσει σε έναν κόσμο πάνω στη Γη πιο όμορφο από αυτόν που φωτίζουν οι συγκρούσεις των γαλαξιών στα βάθη του Διαστήματος.
Ενα θαυμαστικό στον ουρανό, το πιο ταιριαστό σύμβολο για τη σύγκρουση των γαλαξιών VV 340, που μόλις αρχίζει (με την αστρονομική έννοια)


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγές: chandra.harvard.edu, nasa.gov

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου