ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Ρωσική επιστροφή, κινεζική αρχή

Κοινή ρωσοκινεζική διαστημική αποστολή στον Αρη θα πραγματοποιηθεί μέσα στο 2011

Ο ακανόνιστου σχήματος δορυφόρος του Αρη, Φόβος, διάστικτος με κρατήρες από προσκρούσεις μετεωριτών και τον μεγαλύτερο απ' αυτούς να χάσκει στη δεξιά πλευρά της φωτογραφίας

Μετά από 15 χρόνια αναβολών και καθυστερήσεων στην απόφαση πραγματοποίησής της, στη σχεδίαση, την κατασκευή και τον ορισμό ημερομηνίας εκτόξευσης, φέτος (πιθανότατα το φθινόπωρο) πρόκειται να εκτοξευτεί η ρωσική διαστημοσυσκευή Phobos Grunt (Εδαφος του Φόβου) με προορισμό το διαστημικό περιβάλλον του πλανήτη Αρη και ειδικότερα το δορυφόρο του Φόβο. Ηταν το 1996, όταν η Ρωσία εκτόξευε την τελευταία μέχρι σήμερα αυτόματη διαστημοσυσκευή διαπλανητικής εξερεύνησης (Μαρς-96) και πάλι με τον ίδιο προορισμό. Η αποστολή εκείνη ατύχησε νωρίς, καθώς λόγω μη έναυσης της δεύτερης καύσης του τέταρτου σταδίου του πυραύλου φορέα, το Μαρς-96 κάηκε στην ατμόσφαιρα. Επρόκειτο για διαστημοσυσκευή παρόμοια με τα δύο διαστημόπλοια «Φόβος» που είχε εκτοξεύσει το 1988 - λίγο πριν τις ανατροπές - η Σοβιετική Ενωση και τα οποία είχαν χαθεί στο Διάστημα με παράδοξο τρόπο (από διπλό ανθρώπινο λάθος σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση) λίγο μετά την προσέγγισή τους στον Αρη.Η νέα αποστολή έχει τις ρίζες της στο 1996 και κύριο στόχο την επιστροφή στη Γη δείγματος εδάφους από το Φόβο, εξ ου και το όνομα «Εδαφος του Φόβου». Αρχικά, είχε σχεδιαστεί να εκτοξευτεί με έναν πύραυλο Πρότον, αλλά οικονομικές περικοπές οδήγησαν στην αλλαγή του φορέα σε Σογιούζ - Φρεγκάτ. Οταν, όμως, συμφωνήθηκε με την Κίνα, το 2007, να εκτοξευτεί μαζί με τη ρωσική διαστημοσυσκευή και η πρώτη ανάλογη κινεζική συσκευή διαπλανητικής εξερεύνησης, έγινε εκ νέου αλλαγή στον ισχυρότερο πύραυλο Ζενίτ. Το βάρος του Phobos Grunt είναι 2,1 τόνοι, μαζί με τα καύσιμα φτάνει τους 13,5 τόνους και πρόκειται να διανύσει 320 εκατομμύρια χιλιόμετρα μέχρι να φτάσει στον Αρη.

Τα τμήματα του Phobos Grunt πριν τη συμφωνία Ρωσίας - Κίνας για την ταυτόχρονη μεταφορά στον Αρη και του κινεζικού Γινγκχούο-1

Για τη λήψη και επιστροφή στη Γη του βάρους 160 γραμμαρίων δείγματος εδάφους που θα ληφθεί από βάθος ενός μέτρου, το Phobos Grunt διαθέτει ειδική άκατο στην κορυφή της οποίας υπάρχει μικρός πύραυλος επιστροφής. Πλησιάζοντας στη Γη, η κάψουλα με το δείγμα θα αποκολληθεί από τον πύραυλο επιστροφής και θα προσγειωθεί με τη βοήθεια αλεξίπτωτου. Το σύστημα αυτό είναι παραλλαγή εκείνου που είχε χρησιμοποιηθεί σε τρεις επιτυχείς σοβιετικές αυτόματες αποστολές στη Σελήνη. Ο μικρός πύραυλος είναι επαρκής λόγω της πολύ χαμηλής βαρύτητας του Φόβου, ενός δορυφόρου με σχήμα πατάτας μέσης διαμέτρου 11 χιλιομέτρων και πιθανότατα αστεροειδούς προέλευσης. Με τα όργανα που μεταφέρει το Phobos Grunt θα επιδιωχθεί και η μελέτη του Φόβου, αλλά και του Αρη από τροχιά. Ειδικότερα θα μελετηθεί η ακτινοβολία και τα σωματίδια πλάσματος στη διαστημική γειτονιά του Αρη, καθώς και η ατμόσφαιρα του πλανήτη και τα μετεωρολογικά φαινόμενα που συμβαίνουν σε αυτή (κυρίως ανεμοστρόβιλοι και θύελλες σκόνης).Η αναβολή της εκτόξευσης του «Εδαφος του Φόβου» από το 2009 στο 2011 είχε ως αποτέλεσμα μέσα στη χρονιά να υπάρξουν τρεις διαφορετικές αποστολές προς τον κόκκινο πλανήτη, μία ρωσική, μία αμερικανική και μία χωρών της ΕΕ. Δεν αποκλείεται μάλιστα το Phobos Grunt να λειτουργήσει και ως αναμεταδότης για την αποστολή στη Γη δεδομένων που θα συλλέγει το ευρωπαϊκό εξερευνητικό όχημα εδάφους ExoMars, μετά την προσεδάφισή του στον Αρη.
Ο κινεζικός δορυφόρος Γινγκχούο-1, που θα απελευθερωθεί σε ανεξάρτητη τροχιά γύρω από τον κόκκινο πλανήτη 11 μήνες μετά την προσέγγιση σ' αυτόν, είναι ένας κύβος με ακμή 70 εκατοστών και βάρος 110 κιλών και αποτελεί την πρώτη κινεζική συσκευή εξερεύνησης πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Εχουν προηγηθεί οι αποστολές δύο κινεζικών διαστημοσυσκευών με προορισμό τη Σελήνη και φυσικά οι δύο επανδρωμένες κινεζικές πτήσεις. Κινεζικό ακαδημαϊκό ίδρυμα ανέλαβε στο πλαίσιο της ρωσοκινεζικής συμφωνίας την κατασκευή του οργάνου που θα θρυμματίσει και κοσκινίσει το δείγμα εδάφους που θα αναλυθεί επιτόπου από την άκατο του Phobos Grunt.

Η πλήρως συναρμολογημένη διαστημοσυσκευή «Εδαφος του Φόβου» με τον κινεζικό μίνι δορυφόρο ενσωματωμένο μέσα στο πλέγμα που σχηματίζει τον κορμό της

Η ρωσική κυβέρνηση που αντιμετωπίζει την εξερεύνηση του Διαστήματος με όρους αγοράς, όπως δεν είχε πρόβλημα να πουλάει σε εκατομμυριούχους θέσεις στα Σογιούζ προς το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, έτσι δεν είχε και κανένα πρόβλημα να τροποποιήσει μια σημαντική αποστολή σχεδόν την τελευταία στιγμή, αντί κάποιου (άγνωστου) τιμήματος που κατέβαλε η Κίνα. Τέτοια ήταν η βάση της συμφωνίας που οδήγησε στην ενσωμάτωση του Γινγκούχο-1 στο «Εδαφος του Φόβου» και όχι κάποια από θέση αρχών διάθεση συνεργασίας στην εξερεύνηση του Διαστήματος.Σύμφωνα με το κινεζικό πρακτορείο Ζινχούα (Xinhua) η Κίνα σκοπεύει το 2013 να εκτοξεύσει με δικό της πύραυλο φορέα άλλη διαστημοσυσκευή με προορισμό τον Αρη. Σκοπός αυτής της αποστολής θα είναι κυρίως η ανακάλυψη της τύχης του νερού που θεωρείται ότι διέθετε κάποτε ο γειτονικός πλανήτης. Ισως ένα χρόνο νωρίτερα η Κίνα να έχει προσεδαφίσει διαστημοσυσκευή και στη Σελήνη.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.russianspaceweb.com, www.beijingnews.net